Klinički miokarditis se češće javlja kod muškaraca, kod kojih je takođe i tok bolesti teži nego kod žena. Proučavanje kliničke prirode miokarditisa prema polu i starosti neophodno je da bi naučili više o faktorima rizika i obrascima ove bolesti. Prijavljeni su različiti potencijalni faktori koji doprinose ovoj razlici u oboljevanju među polovima, uključujući i uticaj polnih hormona. Pokazalo se da se imuni odgovor, posebno urođeni imunološki signalni molekuli na mastocitima, makrofagima i T ćelijama, razlikuju prema polu kod miokarditisa. Isto tako, muškarci sa miokarditisom imaju tendenciju da razviju više miokardne fibroze, što bi moglo da predstavlja potencijalno objašnjenje njihovog većeg rizika od aritmija i iznenadne srčane smrti. Drugi faktori koji mogu utiču na klinički tok miokarditisa su polno specifične razlike u ekspresiji određenih gena.
Od početka pandemije COVID-19 javljanje miokarditisa je dosta učestalije, ponajviše zbog slučajeva uzrokovanih samom infekcijom SARS-CoV2 i, u mnogo manjoj meri, mRNA vakcinama. Primetno je da je došlo do značajno češće pojave miokarditisa kod mladih muškaraca u poređenju sa ženama, kako među slučajevima povezanim sa SARS-CoV2, tako i sa slučajevima povezanim sa vakcinom. Osnovni razlozi za ovaj fenomen za sada ostaju nepoznati.
Kada je reč o kliničkim karakteristikama miokarditisa u različitim starosnim grupama, sva dosadašnja istraživanja dala su prilično ograničene podatke. Da bi se kvalitetno procenile kliničke karakteristike bolesti prema polnim razlikima i prema starosti pacijenata, urađeno je ovo multicentrično istraživanje bazirano na kliničkim podacima od preko 15.000 pacijenata sa dijagnozom miokarditisa u svim starosnim grupama koji su lečeni u tri velika centra za tercijarnu negu u Berlinu, Nemačka od 2005. do 2021. („Berlinska kohorta”), ili u bolnice u Sjedinjenim Američkim Državama od 2010. do 2019. („SAD kohorta”).
Dijagnoza miokarditisa u berlinskoj kohorti postavljena je na osnovu European Society of Cardiology preporuka. Podela akutnog naspram hroničnog miokarditisa zasnovana je na osnovu trajanju kliničkih simptoma, na način da se miokarditis sa simptomima koji traju duže od 3 meseca klasifikuje kao hronični. U berlinskoj kohorti, kliničari su dijagnostikovali miokarditis kombinacijom kliničkih, laboratorijskih, elektrokardiografskih nalaza, endomiokardnih biopsija (EMB, 25,0% berlinske kohorte) i/ili MRI srca (16,0% berlinske kohorte). Pacijenti sa prethodnom medicinskom istorijom miokarditisa ili nedostajućim osnovnim podacima bili su isključeni iz studije. Berlinska kohorta je dalje podeljena na podgrupu pacijenata sa miokarditisom kojima je rađena endomiokardna biopsija („miokarditis dokazan biopsijom“).
Svi učesnici su razvrstani u 5 grupa na osnovu uobičajenih starosnih definicija u medicinskoj literaturi.
- starosna grupa 1 („prepubertetna”), u kojoj su bile devojčice ispod 11 godina i dečaci ispod 13 godina;
- starosna grupa 2 („adolescenti”) kretala se od 11 (žene) ili 13 (muškarci) do 18 godina;
- starosna grupa 3 („mladi odrasli”) između 18 i 35 godina;
- starosna grupa 4 („odrasli srednjih godina”) između 35 i 54 godine;
- starosna grupa 5 („stariji odrasli“) pacijenti starost iznad 54 godine.
Unutar svake starosne grupe ispitivana je polna distribucija bolesnika sa miokarditisom (primarni ishod). Nakon isključenja ambulantnih slučajeva, ispitani su bolnički mortalitet, dužina boravka u bolnici (LOS) i stope medicinskih komplikacija (sekundarni ishodi) kod pacijenata primljenih na bolničko lečenje. Bolnički mortalitet je definisan kao smrtni događaj koji se dogodio tokom boravka pacijenta u bolnici. Bolnički LOS je definisan kao broj dana između prijema u bolnicu i otpusta. Medicinske komplikacije su definisane kao pojava malignih aritmija, kardiogenog šoka, transplantacije srca ili implantacije uređaja za trajnu cirkulatornu potporu leve komore, ekstrakorporalna membranska oksigenacija, ugradnja Impella mikro-aksijalne pumpe ili intra-aortne balon pumpe.
U berlinskoj kohorti, sa primarnom dijagnozom akutnog ili hroničnog miokarditisa, ukupno je lečeno 6,023 pacijenata između januara 2005. i marta 2021. godine, dok je u američkoj kohorti između 2010. i 2019. godine bilo 9,079 pacijenata. Zabeležene su sledeće starosne distribucije u Berlinu naspram SAD:
- u starosnoj grupi 1: 194 pacijenta (3.2%) i 480 (5.3%),
- u starosnoj grupi 2: 365 (6.1%) i 561 (6.2%),
- u starosnoj grupi 3: 1,821 (30.2%) i 2,945 (32.4%),
- u starosnoj grupi 4: 2,113 (35.1%) i 2,663 (29.3%),
- u starosnoj grupi 5: 1,530 (25.4%) i 2,430 (26.8%).
Primarni ishod istraživanja odnosio se na razlike u oboljevanju po polovima u različitim starosnim grupama. U starosnoj grupi 2, koja obuhvata adolescente, dijagnoza miokarditisa postavljena je kod 642 (69.3%) muških pacijenata i 284 (30.7%) ženskih pacijenata. Od ovih, u Berlinskoj kohorti bilo je 224 (61.4%) muških i 141 (38.6%) ženskih pacijenata, dok je u američkoj kohorti bilo 418 (74.5%) muških i 143 (25.5%) ženskih pacijenata. U starosnoj grupi 3, koja obuhvata mlade odrasle osobe, dijagnoza miokarditisa postavljena je kod 3,516 (73.8%) muških i 1,250 (26.2%) ženskih pacijenata. Berlinska kohorta sastojala se od 1,328 (72.9%) muških i 493 (27.1%) ženskih pacijenata, dok se američka kohorta sastojala od 2,188 (74.3%) muških i 757 (25.7%) ženskih pacijenata. Seksualne razlike bile su izbalansiranije u starijoj starosnoj grupi (starosna grupa 5), gde je u Berlinskoj kohorti polna raspodela obolelih bila 808 muškaraca (52.8%) nasuprot 722 žene (47.2%), dok je u američkoj kohorti obolelo 1,114 muškaraca (45.8%) nasuprot 1,316 žena (54.2%). Slični obrasci uočeni su i u kohorti sa slučajevima potvrđenim biopsijom.
Sekundarni ishodi uključili su dužinu boravka u bolnici, smrtnost u bolnici i stopu medicinskih komplikacija. Dužina boravka u bolnici za najmlađe pacijente (starosna grupa 1: 9 dana u berlinskoj i 8 dana u američkoj kohorti) i najstarije pacijente (starosna grupa 5: 6 dana u berlinskoj i 5 dana u američkoj kohorti) bila je duža u poređenju sa dužinom boravka mladih odraslih osoba (starosna grupa 3: 5 dana u berlinskoj i 3 dana u američkoj kohorti). Dužina boravka u bolnici za starosnu grupu 4 bila je slična onoj u starosnoj grupi 3 u obema kohortama.
Slični obrasci su zabeleženi i za smrtnost u bolnici. Starosna grupa 1 (1.6% u berlinskoj kohorti i 8.1% u američkoj kohorti) i starosna grupa 5 (1.9% u berlinskoj kohorti i 7.7% u američkoj kohorti) imale su veći rizik od smrtnosti od grupe mladih odraslih osoba (starosna grupa 3: 0.5% u berlinskoj kohorti i 2.7% u američkoj kohorti). Najveća razlika u smrtnosti između muških i ženskih pacijenata zabeležena je u starosnoj grupi 2 u berlinskoj (0 muškaraca nasuprot 1 žene) i američkoj kohorti (10 [2.4%] muškaraca nasuprot 12 [8.4%] žena), dok u ostalim starosnim grupama nije bilo značajnih razlika u smrtnosti na osnovu pola.
U poređenju sa američkom kohortom, preminuli pacijenti u berlinskoj kohorti bili su stariji, imali su više komorbiditeta, bio je veći procenat muških pacijenata, duži boravak u bolnici, ali i manje učestale medicinske komplikacije.
Komplikacije su bile češće u starosnoj grupi 1 (6,3% u berlinskoj kohorti i 39,4% u američkoj kohorti) i starosnoj grupi 5 (5,9% u berlinskoj kohorti i 26,9% u američkoj kohorti) u poređenju sa mladim odraslim osobama (starosna grupa 3: 3,7% u berlinskoj kohorti i 15,5% u američkoj kohorti). Razlike u medicinskim komplikacijama bile su manje izražene među starosnim grupama u kohorti sa miokarditisom potvrđenim biopsijom.
Razlike u stopama komplikacija između berlinske i američke kohorte su značajne, a najverovatniji razlog za to je činjenica da su se u ovom poređenju s jedne strane našli visoko specijalizovani tercijarni centri iz Berlina sa kapacitetima za EMB, CMR ispitivanja i negu u jedinicama intenzivne terapije, dok je sa druge strane bila heterogena nacionalna SAD kohorta koja je uključivala i bolnice sa skromnijim nivoom zdravstvenih usluga.
Konačan zaključak autora studije je da su distribucija polova i klinički ishodi varirali u zavisnosti od starosti pacijenata. Najuočljivije razlike u distribuciji po polovima primećene su u starosnim grupama između puberteta i 54 godine. Najmlađi i najstariji pacijenti imali su najteže kliničke manifestacije miokarditisa sa najdužim trajanjem boravka u bolnici, najvišim stopama smrtnosti u bolnici, i najvišom stopom kardioloških komplikacija. Ovom studijom potvrđeno je da su karatkteristike miokarditisa zavisne od starosti pacijenta.
Izvor: Thevathasan, T, Kenny, M, Gaul, A. et al. Sex and Age Characteristics in Acute or Chronic Myocarditis: A Descriptive, Multicenter Cohort Study. JACC Adv. 2024 Apr, 3 (4).
https://doi.org/10.1016/j.jacadv.2024.100857
Fotografija: Nacionalna biblioteka medicine, SAD